Danh sách chủ đề
Điểm khác biệt giữa trợ từ「は」và「が」trong tiếng Nhật
Vì 「は」và 「が」mang nghĩa hoàn toàn khác nhau, phải hiểu ý nghĩa thật sự của chúng là gì và lí do chúng tồn tại thì mới có thể phân biệt hai trợ từ hay bị nhầm lẫn này.
“Sự khác nhau giữa「は」 và「が」là gì?” Đây là câu hỏi luôn làm nhức nhối bao thế hệ người học tiếng Nhật bấy lâu nay. Bởi vậy mà vô số lời giải thích mập mờ (và đôi khi còn sai) đã được đưa ra. Nào là tương phản, nhấn mạnh, mệnh đề phụ rườm rà, phức tạp, vân vân mà mây mây.
Bạn có thể xem lại sự khác nhau giữa に và で .
「は」 và「が」 mang nghĩa khác nhau
Câu hỏi lẽ ra phải là, “「は」và 「が」giống nhau ở đâu?” mới phải. Có lẽ bạn sẽ nghĩ, “Nhưng chẳng phải chúng đều mang nghĩa xác định chủ thể của câu hay sao?.” Với các ngôn ngữ “hướng” chủ thể (như tiếng Anh) luôn phải có chủ từ trong câu, thì diễn tả tường tận ngữ nghĩa của 「が」và 「は」trong tiếng Nhật gần như đó là điều không thể. Điều đó giống một người mù màu nhìn hai tờ giấy xanh đỏ giống nhau vậy.
Tiếng Nhật: Ngôn ngữ của những hình ảnh
Vì 「は」và 「が」mang nghĩa hoàn toàn khác nhau, phải hiểu ý nghĩa thật sự của chúng là gì và lí do chúng tồn tại thì mới có thể phân biệt được. Trước tiên, cần nhận ra rằng câu trong tiếng Nhật không đòi hỏi phải có chủ thế. Bạn có thể nói “đập bóng” không mà mọi người vẫn hiểu. Vậy làm cách nào để xác định được mọi người đang nói về vấn đề gì?
Thật ra, có nhiều cách và tất cả đều liên quan đến việc phán đoán dựa vào ngữ cảnh. Lấy ví dụ, nếu tôi đột nhiên hỏi “Cơm trưa chưa?”, bạn sẽ cho rằng tôi đang hỏi bạn đã ăn trưa chưa vì ngoài tôi ra bạn có nói với ai nữa đâu. Thế là, bạn trả lời “Cơm trưa rồi.”. Tôi lại cho rằng bạn đang nói về bản thân mình vì tôi vừa hỏi bạn mà, và vì thế tôi đã biết bạn đã ăn trưa. Tuy nhiên, nếu trường hợp chúng ta đang nói về bạn Nam, thì khi tôi hỏi, bạn sẽ nghĩ rằng tôi đang hỏi bạn xem Nam ăn trưa chưa vì chúng ta đang nói về bạn ấy.
Xem thêm: Học nhanh ngữ pháp N3 làm chủ đề thi JLPT
Vậy,「は」có nghĩa là gì?
Trong tiếng Nhật, một ngôn ngữ mà chủ thể dựa rất nhiều vào tình huống ngữ cảnh, làm ví dụ, ta cần xác định một vài điều. Dẫu cách đưa ra phán đoán theo tình huống hiệu quả với những đoạn hội thoại đơn giản, khi bắt đầu xuất hiện những vấn đề phức tạp và mọi người dần đi lạc chủ đề thì mọi thứ sớm muộn gì cũng sẽ trở thành mớ bòng bong. Vì vậy, ta cần phải thông báo với người nghe rằng mình muốn đổi chủ đề đang nói. “Này, bây giờ tôi muốn nói đến việc này. Nên đừng có đánh đồng với chủ đề cũ nhé.” Điều này là vô cùng quan trọng khi bạn muốn đổi đề tài và thông báo với người nghe rằng bạn đang nói về thứ gì. Đó là công dụng của trợ từ 「は」. Nó dùng để giới thiệu một chủ đề khác với chủ đề hiện tại. Chính bởi thế, nó cũng được coi là một ‘trợ từ chủ đề’.
Hãy lấy ví dụ lúc nãy tôi hỏi bạn ăn chưa. Đoạn hội thoại sẽ như sau:
Tôi) 食べた? – Bạn ăn chưa?
Bạn) 食べた – Ăn rồi.
Nếu bây giờ tôi muốn hỏi bạn rằng Nam đã ăn chưa. Tôi sẽ cần dùng trợ 「は」để ngủ ý rằng tôi đang nói về bạn Nam. Nếu không thì, bạn sẽ cho rằng tôi đang hỏi về bạn
Tôi) NAMは食べた？ – Nam ăn chưa?
Bạn) 食べた– Nam ăn rồi.
Để ý rằng một khi tôi đã khởi xướng chủ đề mới là Nam, thì chúng ta sẽ tiếp tục giả định những gì tiếp theo là nói về bạn ấy cho đến khi có ai đó đổi chủ đề.
Xem thêm: 6 bước học từ vựng tiếng Nhật hiệu quả
Vậy 「が」 có nghĩa là gì?
Vậy chúng ta đã có thể khởi xướng chủ đề mới sử dụng trợ từ 「は」. Nhưng nếu như chúng ta không biết chủ đề là gì thì sao? Nếu tôi muốn hỏi, “Ai ăn gà vậy?” thì sao. Tôi cần thứ để xác định vì tôi không biết ai đã ăn con gà. Nếu tôi dùng trợ từ 「は」, cậu hỏi sẽ thanh “Người nào ăn gà à?”, và thế thì chẳng mang nghĩa gì cả vì ‘người nào’ không xác định rõ ai cả.
Đây là lúc 「が」vào cuộc. Nó cũng được gọi là trợ từ chủ đề nhưng tôi ghét cách gọi đó vì nó chẳng giống trợ trừ 「は」một tí nào trong cách diễn đạt. Thay vào đó, tôi gọi nó là trợ từ định danh vì nó xác định chủ thể chưa biết trước.
Đoạn hội thoại về con gà sẽ diễn ra như sau:
Tôi) 誰がチキンを食べた？ – Ai đã ăn con gà thế?
Bạn) NAMが食べた。 – Nam [là đứa] đã ăn nó.
Để ý trợ từ 「が」được sử dụng hai lần bởi vì bạn cũng cần xác định ai đã ăn con gà trong câu trả lời. Bạn không thể nói「NAMは食べた。」bởi vì chúng ta đâu có đang nói về Nam. Chúng ta chỉ đang muốn xác định xem ai là người đã ăn con gà.
Bài viết này tôi đã giải thích tường tận 「は」là gì và 「が」là gì sự khác nhau giữa các trợ từ. Hi vọng bài viết sẽ giải thích được câu hỏi nhức nhối trong đầu bấy lâu này. Hãy nhớ rằng, nếu bạn muốn nói về chủ đề mới, hãy dùng 「は」. Còn nếu muốn xác định chủ thể chưa biết, hãy dùng 「が」. Rất đơn giản, phải không?
Để có thể chinh phục tiếng Nhật thì các khóa học tiếng Nhật Online N5 N4 N3 N2 N1 tốt hiện nay tại Dekiru vẫn đang chờ các bạn khám phá tại đây nhé!
